Տասնորդական կոտորակների կլորացումը

Ենթադրենք, թե ասֆալտապատման աշխատանքների կատարման համար չափել են փողոցի երկարությունը և ստացել 538,816 մ: Իհարկե, անհրաժեշտ ասֆալտի քանակությունը հաշվարկելիս սանտիմետրերն ու միլիմետրերը դեր չեն խաղում:

Այդ պատճառով ստացված թիվը կլորացնում են՝ նրա վերջին երկու կարգերում գրված թվերը փոխարինելով զրոներով և ապա ազատվելով այդ զրոներից՝ 538,800=538,8

Ստացված թիվը մոտավորապես է հավասար ճշգրիտ թվին՝ 538,816-ին:

Դա գրում են այսպես՝ 538,816≈538,8

Այս դեպքում տրված թիվը փոխարինվեց ավելի փոքր թվով: Այդ պատճառով ասում են, որ կլորացումը կատարվեց պակասորդով մինչև տասնորդականների կարգը:

Մինչև տվյալ կարգը պակասորդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով:

Նույն 538,816 թիվը կարելի է կլորացնել նաև հավելուրդով՝ համարելով, որ 538,816≈538,9: Այս դեպքում մոտավոր թիվը կստացվի  տրվածից մեծ:

Մինչև տվյալ կարգը հավելուրդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով, իսկ տվյալ կարգի թվին գումարվում է մեկ:

Մենք կատարեցինք նույն թվի կլորացում երկու եղանակներով՝ 538,800=538,8, 538,816≈538,9: Նախընտրելի է այն կլորացումը, որի ժամանակ ստացված թիվը տրվածից հնարավորինս քիչ է տարբերվում (դիտարկված օրինակում նախընտրելի է կլորացումը պակասորդով): Դրա համար պետք է վարվել հետևյալ կերպ՝

1) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 0,1,2,3,4 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում պակասորդով

2) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 5,6,7,8,9 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում հավելուրդով

Օրինակ

Կլորացնենք 892,7084 թիվը:

Եթե կլորացնենք մինչև հազարերորդականների կարգը, կստանանք 892,708

Եթե կլորացնենք մինչև հարյուրերորդականների կարգը, կստանանք 892,71

Եթե կլորացնենք մինչև տասնորդականների կարգը, կստանանք 892,7

Կլորացումը կարելի է շարունակել՝ ստանալով նաև բնական թվեր:

Օրինակ

Եթե կլորացնենք մինչև տասնավորների կարգը, կստանանք 890

Եթե կլորացնենք մինչև հարյուրավորների կարգը, կստանանք 900

Առաջադրանքներ․

1)Թիվը պակասորդով կլորացրե՛ք մինչև տասնորդականները․

ա)0,9382=0,93

բ)28,2897=28,28

գ)100,5621=100,56

դ)1,0625=1,06

ե)80,0388=80,03

զ)6,0999=6,09

է)200,18=200,18

ը)567,9111=567,91

թ)0,0008=0

2)Ասե՛ք, թե մինչև որ կարգն է կլորացված թիվը․

ա)93,6527 ≈ 93,65

Տասնորդական

բ)734,82 ≈ 735

ամբողջական կլորացում

գ)0,563891 ≈ 0,564

հարյուրավոր

դ)0,563891 ≈ 0,6

միավոր

ե)0,7014 ≈ 1

ամբողջական կլորացում

զ)0,102 ≈ 0

ամբողջական կլորացում

3)Գրե՛ք այն բոլոր թվանշանները, որոնք աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում կլորացումը ճիշտ կատարված կլինի․

ա)2,664 ≈ 2,66

բ)0,32 ≈ 0,3

գ)18,6 ≈ 18,51

դ)25,036 ≈ 25,04

ե)7,5 ≈ 7,50

զ)800,000 ≈ 800

4) Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները․

ա)0,377 + 3,409 — 2,1006 =1,686

բ)12,4589 — 6,27 + 1,395 =7,674

գ)4,5 + 0,3796 + 1,225 =7,005

դ)0,1 — 0,01 — 0,001 =0,089

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Թիվը հավելուրդով կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները․

ա)7,8932

7,894

բ)85,0639

85,064

գ)0,1111

0,321

դ)0,9999

1

ե)65,6788

65,689

զ)721,8957

721,896

է)2,3845

2,385

ը)18,0936

18,094

թ)55,6009

55,7

2)Աղյուսակում գրված թվերը կլորացրե՛ք մինչև տվյալ կարգը․

256

56

6

256,72

256,723

256,7235

 

 

897

97

7

897,69

897,695

897,6954

Տասնորդական կոտորակներ

Գտեք արտահայտության արժեքը․

47,35:5 =9,47

14,95:1,3=11,5

2,121:0,7=3,3

24,27

2. 589,76:16=36,86

18,305:7=2,615

0,0567:4=0,014175

36,86-2,615=34,245

34,245+0,014175=34,259175

3. 0,3417:34=0,01005

0,875:125=0,007

3,006-0,01005=2,99595

2,99595-0,007=2,98895

4. 22,5:3,75=6

2,5:0,004=625

625+6+208,45=839,45

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

Գտեք արտահայտության արժեքը․

  1. 0,1955 + 0,187=0,3825

0,3825:0,085=4,5

2. 100,6+42,697=143,297

15,76267:143,297=0,11

3. 86,9+667,6=754,5

37,1+13,2=50,3

754,5:50,3=15

4. 9,09-9,0252=0,0648

25,007-12,507=12,5

 

0,81

 

Տասնորդական կոտորակներ

1)Լուծե՛ք համեմատությունը․

ա)3,5/4,9=1,5/2,1

բ)1,8/16=0,36/3,2

գ)2,7/25=x/1,25

դ)x:4,2=1,5:6,3

ե)x:3,8=0,8:1,9

2)Փիղը 0,7 տոննայով ծանր է գետաձիուց։ Իսկ նրանց ընդհանուր քաշը 8,3 տոննա է։ Որքա՞ն է յուրաքանչյուրի քաշը։

3,8

4,5

3)Գտե՛ք տրված թվի 27%-ը․

ա)200

5

բ)290

78,3

գ)45

12,5

դ)38

10,26

4)Հաշվե՛ք հետիոտնի շարժման արագությունը, եթե նա․

ա)2,4 ժամում անցել է 10,8 կմ

10,8:2,4=4,5

բ)1,8 ժամում անցել է 9,9 կմ

9,9:1,8=5,5

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Խնձորի չրի զանգվածը թարմ խնձորի զանգվածի 25%-ն է։ Որքա՞ն խնձորի չիր կստացվի 200կգ, 360կգ, 4,5տ թարմ խնձորից։

50

90

1125

2)Առաջին սենյակի մակերեսը 5,2 մ2-ով մեծ է երկրորդ սենյակի մակերեսից, իսկ նրանց մակերեսների գումարը 34,8 մ2 է։ Գտե՛ք յուրաքանչյուր սենյակի մակերեսը։

20

3)Գտե՛ք այն թիվը, որի 27%-ը տրված թիվն է․

ա)540

135

բ)300

75

գ)243

60,75

դ)2727

681,75

Տասնորդական կոտորակների բաժանումը

1)Հաշվե՛ք․

ա)6 : 0,1 = 600

բ)7 : 0,001 =7000

գ)8 : 0,001 =8000

դ)35 : 0,1 =350

ե)49 : 0,01 =4900

զ)56 : 0,001 =56000

2)Հաշվե՛ք․

ա)53,6 : 5,36 =10

բ)5,36 : 0,01 =536

գ)72,34 : 7,234 =10

դ)7,234 : 0,01 =723,4

ե)372,9 : 3,729 =100

զ)3,729 : 0,1 =37,29

3)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա)0,25 : 4 + 15,3 : 5 + 12,4 : 8 + 0,15 : 3 =4,7225

բ)96,7 : 10 + 0,045 : 5 + 140,4 : 12 + 1,53 : 15 =21,481

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Հաշվե՛ք․

ա)1 : 0,2 =5

բ)1 : 0,25 =4

գ)1 : 0,125 =8

դ)1 : 0,4 =2,5

ե)1 : 0,8 =1,25

զ)1 : 0,5 =2

2)Հաշվե՛ք․

ա)48 : 4,8 =10

բ)536 : 5,36 =100

գ)921 : 92,1 =10

դ)39 : 0,39 =100

ե)4 : 0,4 =10

զ)999 : 99,9 =10

3)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա)4,912 : 16 + (18,305 : 7 + 0,0368 : 4) =2,9312

բ)72,492 : 12 + 78,156 : 36 — 120,03 : 15 =0,21

4)Առանց հաշվումներ կատարելու՝ համեմատե՛ք․

ա)19,95 ⋅ 199,6 < 1,995 ⋅ 1996

բ)19,96 ⋅ 1,997 > 199,6 ⋅ 19,97

գ)199,7 ⋅ 199,8 > 1,997 ⋅ 1,998

դ)1,998 ⋅ 199,9 < 1,998 ⋅ 1999

Տասնորդական կոտորակների բաժանումը

ա)1000 : 0,25 =4000

բ)169 : 1,3 =130

գ)7920 : 3,6 =2200

դ)1295 : 0,37 =3500

ե)276 : 2,3 =120

զ)10572 : 8,81 =1200

է)888 : 0,37 =2400

ը)302 : 0,2 =1510

թ)4451 : 44,51 =100

2)Լուծե՛ք հավասարումը․

ա)3,87x=7,74

2

բ)0,32x=0,48

1,5

գ)8,13x=24,6339

3,03

դ)7,25x=9,425

 

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Կատարե՛ք բաժանում․

ա)52,3527 : 3,27 =16,1

բ)(-32,8) : (-8,2) =4

գ)25,52 : (-5,5) =4,64

դ)(-19,558) : (-7,7) =2,54

ե)0,1938 : 0,51 =0,38

զ)2,304 : 7,2 =

է)(-0,90216) : 0,14 =

ը)(-0,0101) : (-10,1) =

թ)6,858 : (-0,9) =

2)Լուծե՛ք հավասարումը․

ա)(-8) ⋅ 3 = -24

բ)(-7) ⋅ -6 = +42

գ)(+4) ⋅ -18 = -72

Տասնորդական կոտորակների բաժանում

Կատարե՛ք բաժանում.
ա) 52,3527 ։ 3,27 =  16,01

(–19,558) ։ (–7,7) = -4,64

է) (–0,90216) ։ 0,14 =  -6,444

բ) (–32,8) ։ (–8,2) = 4

ե) 0,1938 ։ 0,51 = 0,38

ը) (–0,0101) ։(–10,1) = 0,001

գ) 25,52 ։ (–5,5)  = -4,64

զ) 2,304 ։ 7,2 = 0,32

թ) 6,858 ։ (–0,9) = -7,62

 

 

ա) (283 ⋅ 63 + 26650 ։ 13) ⋅ 4 – 182 = 79334

բ) (20808 ։ 18 – 89112 ։ 1128) ⋅ 5 = 5385

գ) 23056 – (15300 + 185) ։ 163 = 22961

դ) (41000 – 8512) ։ 262 + (261 ։ 29) ⋅ 30 = 394

 

Տասնորդական Կոտորակների բազմապատկում

1)Հաշվե՛ք արտադրյալը․

2,39 ⋅ 1000 =2390,0

0,041 ⋅ 100=4,100

0,0005 ⋅ 1000 =0,5

2,4 ⋅ 2 =4,8

3,1 ⋅ 3 =9,3

0,5 ⋅ 2 =1,0

0,048 ⋅ 0,09 =0,432

0,7 ⋅ 0,0085 =0,0595

0,009 ⋅ 0,78 =0,0702

80,8 ⋅ 0,7 =56,56

0,09 ⋅ 5,007 =0,30042

0,6 ⋅ 3,054 =1,8324

2)Հաշվե՛ք․

2,4 ⋅ 4,8 + 2,6 ⋅ 4,8 =24

30,5 ⋅ 20,3 — 30,5 ⋅ 0,3 =610,35

5,1 ⋅ 1,8 — 1,8 =7,38

4,9 ⋅ 6,2 + 6,2 =36,58

3)Հաշվե՛ք՝ օգտագործելով 8 ⋅ 125 = 1000 հավասարությունը․

8 ⋅ 12,5 =100

0,08 ⋅ 125 =10

0,08 ⋅ 12,5 =1

4)Հաշվե՛ք a ու b կողմերով ուղղանկյան մակերեսը, եթե․

ա)a=3,12դմ = b=3,5 դմ=10,920

ա)a=6,25 մ = b=1,6 մ= 10

5)Հաշվե՛ք a, b, c երեք չափումներն ունեցող ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե․

a=4,5 սմ, b=2,3 սմ, c=10 սմ= 103,50

a=3,2 դմ, b=1,5 դմ, c=2,5 դմ = 12

a=12 սմ, b=2,5 դմ, c=10 սմ = 14,5

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Հաշվե՛ք արտադրյալը․

0,02 ⋅ 10 =0,20

3,2 ⋅ 100 =320

0,3 ⋅ 1000 =300

2,5 ⋅ 4 =10

1,25 ⋅ 8 =10

0,72 ⋅ 2 =1,44

5,2 ⋅ 0,4 =2,08

7,1 ⋅ 0,9 =6,39

0,08 ⋅ 0,13 =0,0104

6,5 ⋅ 0,004 =0,260

0,009 ⋅ 0,18 =0,0162

7,6 ⋅ 0,005 =0,380

2)Հետիոտնը գնում է 4,4 կմ/ժ արագությամբ։ Քանի՞ կիլոմետր նա կանցնի

ա)2 ժամում

8,8

բ)0,5 ժամում

2,20

գ)1,5 ժամում

6,60

3)Հաշվե՛ք՝ օգտագործելով 8 ⋅ 125 = 1000 հավասարությունը․

0,8 ⋅ 12,5 =10

8 ⋅ 0,125 =1

0,8 ⋅ 1,25 =1

4)Հաշվե՛ք a ու b կողմերով ուղղանկյան մակերեսը, եթե․

ա)a=3,6 սմ = b=4 սմ = 14,4

ա)a=5 դմ = b=3,13 դմ = 15,65

Տանորդական կոտորակների բազմապատկումը

1)Կատարե՛ք բազմապատկում․

ա)6,251 ⋅ 7 =43,757

բ)0,302 ⋅ 5 =01,510

գ)18,11 ⋅ 30 =543,30

դ)14,55 ⋅ 2 =29,10

ե)0,04 ⋅ 85 =03,40

զ)6,37 ⋅ 9 =57,33

է)7,86 ⋅ 12 =94,32

ը)12,5 ⋅ 80 =10000

թ)31,232 ⋅ 25 =780,800

2)Ճանապարհորդը 4 ժ քայլել է 5,2 կմ/ժ արագությամբ և 3 ժ՝ 4,8 կմ/ժ արագությամբ։ Որքա՞ն ճանապարհ է նա անցել։

20,8/կմ+14,4/կմ=35,2

35,2 կմ

3)Կատարե՛ք բազմապատկում․

ա)(6,4 ⋅ 0,5) ⋅ 0,2 =0,640

բ)(15,2 ⋅ 6) ⋅ 8,7 =793,44

գ)8,1 ⋅ (10,1 ⋅ 0,93) =76,0833

դ)9,8 ⋅ 6,5 ⋅ 4,3 =273,910

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Կատարե՛ք բազմապատկում․

ա)12 ⋅ 0,36 =4,32

բ)200 ⋅ 1,25 =250,00

գ)5 ⋅ 66,99 =334,95

դ)4 ⋅ 2,575 =10300

ե)77 ⋅ 0,98 =75,46

զ)134 ⋅ 1,73 =231,83

է)85 ⋅ 18,43 =1566,55

ը)9 ⋅ 34,392 =309,528

թ)236 ⋅ 7,24 =1708,64

2)Երկու քաղաքների միջև եղած ճանապարհը մեքենան կարող է անցնել 5 ժամում, եթե ընթանա 80 կմ/ժ արագությամբ։ Սակայն մեքենան ճանապարհի առաջին կեսն անցել է 100 կմ/ժ արագությամբ, երկրորդը՝ 50 կմ/ժ։ Ինչքա՞ն ժամանակում է մեքենան անցել ամբողջ ճանապարհը։

400 կմ մի քաղաքից մյուսը

6 ժամ կտեվի այդքանը անցել

Իմ տեսած ամենա հեշտ խնդիրն էր։

Տասնորդական կոտորակներ

1)Խառը կոտորակները գրե՛ք տանորդական կոտորակների տեսքով․

3ամբ7/10=3,7

6ամբ3/10=6,3

11ամբ11/100=11,11

9ամբ27/100=9,27

7ամբ9/100=0,79

10ամբ1/100=1,01

1ամբ547/1000=1,547

13ամբ23/1000=1,323

2)Տասնորդական կոտորակը գրե՛ք սովորական կոտորակի տեսքով․

0,91=91/100

0,5=5/10

0,171=171/1000

0,815=815/1000

0,27=27/100

0,081=81/1000

0,803=803/1000

3)Հաշվել․

0,18 + 0,38 =0,56

28,354 + 0,848 =29,202

117,44 — 26,56 =90,88

21,782 — 0,29 =21,492

4)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

(512 — 491,2) + 1,116 =20,8+1,116=21,916

(0,007 — 0,0314) x 100 =-2,44

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)․

1)Սովորական և խառը կոտորակները գրե՛ք տանորդական կոտորակների տեսքով․

124ամբ4/1000=1,244

8ամբ12/10000=0,812

18ամբ103/100000=0,18103

160ամբ1/10000=0,1601

3/10=0,3

7/100=0,07

1/10000=0,0001

 

2)Տասնորդական կոտորակը գրե՛ք սովորական կոտորակի տեսքով․

0,3=3/10

0,516=516/1000

0,88=88/100

0,01=1/100

0,402=402/1000

0,038=38/1000

0,609=609/1000

3)Հաշվել․

10,91 + 15,09 =26

0,208 + 3,912 =4,120

52,7 — 0,728 =51,972

12,36 — 4,45 =7,91

4)Համեմատեք կոտորակները․

6,37 > 6,299

9,18 > 9,1798

9,004 < 9,04

10,1 > 10,099

7,01 < 7,018

28,028 > 28,0209