Ի՞նպես է առաջանում կայծակը:

Կայծակը արաջանում է երկու ամպերի իրար են հպվումից

Ի՞նչ է որոտը:

որոտը այն երեվույթն է, որը մենք կոչում ենք “”Ամպը գոռաց””
Ի՞նչ է շանթարգելը, և ինպե՞ս է այն շինությունները պաշտպանում կայծակի հարվածից:

Կայծակի ժամանակ ինչպե՞ս պետք է վարվեք,եթե հայտվել եք բաց տարածքում:

Եթե դուք բաց դաշտում եք կանգնած, դա շատ վատ է, պետք է ինչ որ բանի տակ պաղկվեք։

Ո՞ր մարմին է կոչվում հաստատուն մագնիս:

Որը ունի երկու մագնիսային կողմ (Պլյուս մինուս)
Մագնիսի ո՞ր մասերն են անվանում բևեռներ:

Օրինակ հեռակարավարման վահանակի մեջ կալարական ենք դնում պետք է որ մի կողմը պլյուս լինի մյուսը մինուս։ Թե չե չի աշխատի կամ կտրաքի
Ի՞նչ է կողմնացույցը, և ինչո՞վ է պայմանավորված նրա աշխատանքը:

Կողմնացույցը այն առարկան է որը ցույց է տալիս երկրի կողմերը (Հարավ հյուսիս արևելք արևմուտք)
Ձեզ հայտնի ո՞ր բնագավառներում են օգտագործվում մագնիսները:

տեխնիկական բնագավառում

. Ե՞րբ է լույսը բեկվում: Ինչո՞վ է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:

երբ, որ լույսը ինչ, որ  թափանցիկ առարկայի միջով է անցնում այն բեկվում է

իսկ տարբերվում են իրարից որ անդրադարձումը ավելի երկար է
Ի՞նչ է ոսպնյակը:

ոսպյանկները կիսակույր մարդիկ են դնում որ լավ տեսնեն
Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ:

Երբ, որ լույսը ընկնում է ոսպնյակների որա ու այն ցրվում է կամ հավաքում։
Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի անդրադարձումը։

հայլիի օգնությամփ
Նշի՛ր հայելիների տեսակները:

հարդ ուռուցիկ գոգավոր

Ո՞ր անկյուն է կոչվում անդրադարձման անկյուն։

Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։

25 սմ

Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։

բիբ, ծիածանաթաղանթ,

Ենթադրենք, թե ասֆալտապատման աշխատանքների կատարման համար չափել են փողոցի երկարությունը և ստացել 538,816 մ: Իհարկե, անհրաժեշտ ասֆալտի քանակությունը հաշվարկելիս սանտիմետրերն ու միլիմետրերը դեր չեն խաղում:

Այդ պատճառով ստացված թիվը կլորացնում են՝ նրա վերջին երկու կարգերում գրված թվերը փոխարինելով զրոներով և ապա ազատվելով այդ զրոներից՝ 538,800=538,8

Ստացված թիվը մոտավորապես է հավասար ճշգրիտ թվին՝ 538,816-ին:

Դա գրում են այսպես՝ 538,816≈538,8

Այս դեպքում տրված թիվը փոխարինվեց ավելի փոքր թվով: Այդ պատճառով ասում են, որ կլորացումը կատարվեց պակասորդով մինչև տասնորդականների կարգը:

Մինչև տվյալ կարգը պակասորդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով:

Նույն 538,816 թիվը կարելի է կլորացնել նաև հավելուրդով՝ համարելով, որ 538,816≈538,9: Այս դեպքում մոտավոր թիվը կստացվի  տրվածից մեծ:

Մինչև տվյալ կարգը հավելուրդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով, իսկ տվյալ կարգի թվին գումարվում է մեկ:

Մենք կատարեցինք նույն թվի կլորացում երկու եղանակներով՝ 538,800=538,8, 538,816≈538,9: Նախընտրելի է այն կլորացումը, որի ժամանակ ստացված թիվը տրվածից հնարավորինս քիչ է տարբերվում (դիտարկված օրինակում նախընտրելի է կլորացումը պակասորդով): Դրա համար պետք է վարվել հետևյալ կերպ՝

1) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 0,1,2,3,4 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում պակասորդով

2) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 5,6,7,8,9 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում հավելուրդով

Օրինակ

Կլորացնենք 892,7084 թիվը:

Եթե կլորացնենք մինչև հազարերորդականների կարգը, կստանանք 892,708

Եթե կլորացնենք մինչև հարյուրերորդականների կարգը, կստանանք 892,71

Եթե կլորացնենք մինչև տասնորդականների կարգը, կստանանք 892,7

Կլորացումը կարելի է շարունակել՝ ստանալով նաև բնական թվեր:

Օրինակ

Եթե կլորացնենք մինչև տասնավորների կարգը, կստանանք 890

Եթե կլորացնենք մինչև հարյուրավորների կարգը, կստանանք 900

Առաջադրանքներ․

1)Թիվը պակասորդով կլորացրե՛ք մինչև տասնորդականները․

ա)0,9382=0,93

բ)28,2897=28,28

գ)100,5621=100,56

դ)1,0625=1,06

ե)80,0388=80,03

զ)6,0999=6,09

է)200,18=200,18

ը)567,9111=567,91

թ)0,0008=0

2)Ասե՛ք, թե մինչև որ կարգն է կլորացված թիվը․

ա)93,6527 ≈ 93,65

Տասնորդական

բ)734,82 ≈ 735

ամբողջական կլորացում

գ)0,563891 ≈ 0,564

հարյուրավոր

դ)0,563891 ≈ 0,6

միավոր

ե)0,7014 ≈ 1

ամբողջական կլորացում

զ)0,102 ≈ 0

ամբողջական կլորացում

3)Գրե՛ք այն բոլոր թվանշանները, որոնք աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում կլորացումը ճիշտ կատարված կլինի․

ա)2,664 ≈ 2,66

բ)0,32 ≈ 0,3

գ)18,6 ≈ 18,51

դ)25,036 ≈ 25,04

ե)7,5 ≈ 7,50

զ)800,000 ≈ 800

4) Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները․

ա)0,377 + 3,409 — 2,1006 =1,686

բ)12,4589 — 6,27 + 1,395 =7,674

գ)4,5 + 0,3796 + 1,225 =7,005

դ)0,1 — 0,01 — 0,001 =0,089

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Թիվը հավելուրդով կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները․

ա)7,8932

7,894

բ)85,0639

85,064

գ)0,1111

0,321

դ)0,9999

1

ե)65,6788

65,689

զ)721,8957

721,896

է)2,3845

2,385

ը)18,0936

18,094

թ)55,6009

55,7

2)Աղյուսակում գրված թվերը կլորացրե՛ք մինչև տվյալ կարգը․

256

56

6

256,72

256,723

256,7235

 

 

897

97

7

897,69

897,695

897,6954

Գտեք արտահայտության արժեքը․

47,35:5 =9,47

14,95:1,3=11,5

2,121:0,7=3,3

24,27

2. 589,76:16=36,86

18,305:7=2,615

0,0567:4=0,014175

36,86-2,615=34,245

34,245+0,014175=34,259175

3. 0,3417:34=0,01005

0,875:125=0,007

3,006-0,01005=2,99595

2,99595-0,007=2,98895

4. 22,5:3,75=6

2,5:0,004=625

625+6+208,45=839,45

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

Գտեք արտահայտության արժեքը․

1. 0,1955 + 0,187=0,3825

0,3825:0,085=4,5

2. 100,6+42,697=143,297

15,76267:143,297=0,11

3. 86,9+667,6=754,5

37,1+13,2=50,3

754,5:50,3=15

4. 9,09-9,0252=0,0648

25,007-12,507=12,5

 

0,81

 

Իմ կյանքում մթնեց ամեն ինչ, ամեն ինչ տարօրինակ դարձավ։ Ես գտա իմ հաջողությունը իրենց հետ։ Նրանք դարձան իմ բարեկամները, իմ երեք եղբայրները։ Նրանց ես կարող եմ ամեն ինչ հայտնել, որովետև նրանք միշտ ինձ կաջակցեն։ Նրանք դարձան իմ կյանքի ճանապարհը։ Մթության մեջ նրանք իմ համար լույս են։ Ես ուրախ եմ, որ այդպիսի ընկերներ ունեմ։

 

1)Լուծե՛ք համեմատությունը․

ա)3,5/4,9=1,5/2,1

բ)1,8/16=0,36/3,2

գ)2,7/25=x/1,25

դ)x:4,2=1,5:6,3

ե)x:3,8=0,8:1,9

2)Փիղը 0,7 տոննայով ծանր է գետաձիուց։ Իսկ նրանց ընդհանուր քաշը 8,3 տոննա է։ Որքա՞ն է յուրաքանչյուրի քաշը։

3,8

4,5

3)Գտե՛ք տրված թվի 27%-ը․

ա)200

5

բ)290

78,3

գ)45

12,5

դ)38

10,26

4)Հաշվե՛ք հետիոտնի շարժման արագությունը, եթե նա․

ա)2,4 ժամում անցել է 10,8 կմ

10,8:2,4=4,5

բ)1,8 ժամում անցել է 9,9 կմ

9,9:1,8=5,5

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Խնձորի չրի զանգվածը թարմ խնձորի զանգվածի 25%-ն է։ Որքա՞ն խնձորի չիր կստացվի 200կգ, 360կգ, 4,5տ թարմ խնձորից։

50

90

1125

2)Առաջին սենյակի մակերեսը 5,2 մ²-ով մեծ է երկրորդ սենյակի մակերեսից, իսկ նրանց մակերեսների գումարը 34,8 մ² է։ Գտե՛ք յուրաքանչյուր սենյակի մակերեսը։

20

3)Գտե՛ք այն թիվը, որի 27%-ը տրված թիվն է․

ա)540

135

բ)300

75

գ)243

60,75

դ)2727

681,75

1. Ինչու՞ Տիգրան 2-ին չհաջողվեց Ծեծ Հայքին միացնել Փոքր Հայքը:

Դա իրագործել չհաջողվեց, քանի որ Ք.ա. 112թ. Փոքր Հայքը միացվել էր Պոնտոսին:

2. Ո՞վ էր Միհրդատ 6-ը, ի՞նչ ծրագիր ուներ նա:

Միհրդատ 6-ը,Նա ստեղծել էր ուժեղ պետություն Սև ծովի ավազանում և նպատակ ուներ Հռոմին դուրս մղելու Փոքր Ասիայից ու Հունաստանից:

3. Ե՞րբ է կնքվել հայ-պոնտական դաշինքը: Ի՞նչ նպաստեց այդ դաշինքի կնքմանը: Ինիո՞վ է այն ամրապնդվել:

Երկու երկրներին էլ անհրաժեշտ էր ունենալ ամուր թիկունք, մանավանդ որ նրանք բախվելու էին այնպիսի գերտերության հետ, ինչպիսիք էին Հռոմն ու Պարթևստանը: Նույն շահերն ունենալով` Տիգրան 2-ը և Միհրդատ Պոնտացին Ք.ա. 94թ. դաշինք են կնքում: Այն ամրապնդվում է Տիգրան 2-ի և Միհրդատ Եվպատորի դուստր Կլեոպատրայի ամուսնությամբ:

4. Ե՞րբ և ի՞նչ պայմաններում հայ- պոնտական զորքերը նվաճեցին Կապադովկիան:

Դաշնագրի համաձայն` հայ-պոնտական զորքերը Ք.ա. 93թ. նվաճեցին Կապադովկիան, որի արքան հռոմեացիների դաշնակիցն էր:

5. Ո՞ր դեպքերից հետո և ե՞րբ սկսվեց հայ-պարթևական պատերազմը:

Հայ-պարթևական պատերազմը: Ք.ա.88թ. մահացավ Պարթևստանի արքա Միհրդատ2-ը, որը Տիգրան Մեծի փեսան էր: Պարթևստանում սկսվեցին գահակալական կռիվներ: Պահը հարմար էր հայկական տարածքները վերադարձնելու համար:

6. Ներկայացրեք հայ-պարթևական պատերազմի արդյունքները: Ի՞նչ տիտղոս սկսեց կրել Տիգրան Մեծը:

Ք.ա. 87 թ. Տիգրան Մեծն արշավեց Պարթևստանի վրա: Նա, ջախջախելով պարթևական զորքը, հասավ Պարթևստանի ամառային մայրաքաղաք Էքբատան և պաշարեց այն: Խուճապահար պարթևական արքունիքը Տիգրան Մեծին զիջեց ոչ միայն գրաված տարածքները, այլև նրան շնորհեց «Արքայից արքա» տիտղոսը: Պարթևներն ընդունեցին նրա գերիշխանությունը:

1)Հաշվե՛ք․

ա)6 : 0,1 = 600

բ)7 : 0,001 =7000

գ)8 : 0,001 =8000

դ)35 : 0,1 =350

ե)49 : 0,01 =4900

զ)56 : 0,001 =56000

2)Հաշվե՛ք․

ա)53,6 : 5,36 =10

բ)5,36 : 0,01 =536

գ)72,34 : 7,234 =10

դ)7,234 : 0,01 =723,4

ե)372,9 : 3,729 =100

զ)3,729 : 0,1 =37,29

3)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա)0,25 : 4 + 15,3 : 5 + 12,4 : 8 + 0,15 : 3 =4,7225

բ)96,7 : 10 + 0,045 : 5 + 140,4 : 12 + 1,53 : 15 =21,481

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Հաշվե՛ք․

ա)1 : 0,2 =5

բ)1 : 0,25 =4

գ)1 : 0,125 =8

դ)1 : 0,4 =2,5

ե)1 : 0,8 =1,25

զ)1 : 0,5 =2

2)Հաշվե՛ք․

ա)48 : 4,8 =10

բ)536 : 5,36 =100

գ)921 : 92,1 =10

դ)39 : 0,39 =100

ե)4 : 0,4 =10

զ)999 : 99,9 =10

3)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա)4,912 : 16 + (18,305 : 7 + 0,0368 : 4) =2,9312

բ)72,492 : 12 + 78,156 : 36 — 120,03 : 15 =0,21

4)Առանց հաշվումներ կատարելու՝ համեմատե՛ք․

ա)19,95 ⋅ 199,6 < 1,995 ⋅ 1996

բ)19,96 ⋅ 1,997 > 199,6 ⋅ 19,97

գ)199,7 ⋅ 199,8 > 1,997 ⋅ 1,998

դ)1,998 ⋅ 199,9 < 1,998 ⋅ 1999

Այսօր մենք գնացել էինք Էջմիածնի գանձատուն։ Այնտեղ մենք տեսանք շատ հետաքրքիր իրեր, նկարներ և այլն։ Ինձ ամենաշատը հետաքրքրեց Նոյան տապանի և Քրիստոսի խաչի մասունքները։ Այնտեղ նաև գտնվում էր Մայր Աթոռ ս.բ եկեղեցին։ Այն վերանորոգելու ժամանակ մի մարդ քարերից մեկի վրա կարիճ էր նկարել, ու այնքան իրականին մոտիկ է նկարել որ մարդիկ մտածում են, որ այն իրական է։

 

 

1. Ընդգծված բառը ո՞ւմ անվան փոխարեն է գրված:

Օրինակ՝

Անանիա Շիրակացին յոթերորդ դարի գիտնական էր: Նա Երկիրը գնդաձև էր պատկերում և բաժանում էր կլիմայական յոթ գոտիների: Նա — Անանիա Շիրակացին:

— Հիմա ես սրա գլխին մի խաղ կխաղամ,- ասաց Տիգրանը: ես-Տիգրան
—Ես արդեն հոգնել եմ ու հենց առավոտյան տուն եմ գնալու,- ասաց Նվարդը: ես-նվարդ
—Դու ինչո՞վ ես զբաղված, ի՞նչ ես անում այդտեղ,- հարցրեց մայրը տղային: դու-տղա
-Առաջինը դո՛ւ մտիր,- Ռուբենին առաջարկեց տղան: դու-Ռուբեն
Վարորդը նոր միայն նկատեց մեզ: Նա ապակու ետևից ժպտաց և ձեռով կանչեց: վարորդ-նա

Նա թվաբանությունից ամենաուժեղն է,- ընկերուհուն գովում էր Նվարդը:

նա-ընկերուհի

2. Ընդգծված բառն ո՞ւմ անվան փոխարեն է դրված:

Օրինակ՝ — Տիգրա՛ն, ես տուն եմ գնում, իմ գնալու ժամանակն է: Ես-Նա, ով խոսում է Տիգրանի հետ:

— Ես մի քիչ հետո կգամ, Լևո՛ն, մի քիչ էլ մնամ այստեղ ու գամ, հա՞:

Ես-Լևոն
Դու լռում ես, նրանց մասին նոր բան ես իմացել ու ինձ չես ասում:

Դու-ինձ
Դու ինչո՞ւ ես լռում,- հետաքրքրությունից վառվում էր Լևոնը:

Լևոն-դու

Միայն թե դու շո՛ւտ արի, իմ թթվածինը վերջանում է,- զգուշացրեց Լևոնը:

Լևոն-դու

Նա մեզ էլ չի կարող խանգարել,- ընկերոջը հանգստացնում էր Տիգրանը:

Նա-մեզ

3. Ես, դու, նա, մենք, դուք, նրանք բառերն ինչո՞ւ են անձնական դերանուններ կոչվում:

որովետև դրանք անձին են վերաբերում

4. Ես, դու, նա, մենք, դուք, նրանք դերանուններն ըստ թվի բաժանի՛ր երկու խմբի:

Եզակի-ես դու նա

Հոգնակի-մենք դուք նրանք

5. Անձնական դերանունները ի՞նչ սկզբունքով են բաժանված երեք խմբի:

Ա. Ես, մենք. Բ. Դու, դուք. Դ. նա, նրանք:

Ըստ դեմքի

Օրինակ Ես, մենք արաջին դեմք։

6. Ընդգծված բառերն ի՞նչ են նշանակում: Դրանք ինչո՞վ են նմանվում ես, դու, նա դերանուններին:

Նետ-աղեղը մինչև 19-րդ հարյուրամյակը որպես զենք է գործածվել: Դա նաև Շվեյցարիայի լեռնականների նախընտրած զենքն էր: Եվրոպայում նետաձգության առաջին մրցությունն էլ անցկացվել է այդ երկրում: Գիտե՞ք Վիլհելմ Տելի մասին լեգենդը: Դա պատմում է, թե լեռնցիներն ի՜նչ վարպետությամբ էին գործածում այդ զենքը: Մյուս լեգենդը Ռոբին Հուդի մասին է: Սա էլ վկայում է, որ անգլիացիներն էլ անտարբեր չէին այդ զենքի նկատմամբ: Մի հետաքրքիր փաստ կա նետաձգության պատմության մեջ: Դա վկայում է, որ հրազենի հետ առաջին մրցությունում նետ-աղեղն է հաղթել: Բայց հետո հրազենը կատարելագործվել ու դուրս է մղել այդ զենքը: Այսօր դա ապրում է միայն սպորտում:

նմանվում են նրանով, որ նրանք բոլորը առարկայի են վերաբերում։

7. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերը:

, այսպես, այդպես, այնպես, , :

Համաշխարհային օվկիանոսում միլիոնավոր տոննաներով սառույց կա: Եթե այդքան սառույցը հալվի, ցամաքի մեծ շերտեր կանհետանան ջրի տակ, քանի որ օվկիանոսի մակարդակը ավելի քան հարյուր մետրով կբարձրանա: Թուրքմենիայում Այնպիսի վայր կա, որտեղ ամռանն … չղջիկ է հավաքվում, որ դա անվանում են չղջիկների «ամառանոց»: Տաք ամռանն այդտեղ հավաքվում է մոտ քառասուն հազար չղջիկ: Մի գիշերում նրանք ուտում են մոտ տասը փութ վնասակար միջատ: այդպես սնվելով՝ չղջիկներն օգտակար են դառնում մարդկանց, ինչպես նաև այգիների ու դաշտերի համար: Բայց չղջիկներն այնտեղ ձմեռել չեն կարող, որովհետև բարձր ջերմությունը խանգարում է նրանց ձմեռային քնին: Ձմռանը նրանք չվում են այնքան որտեղ ավելի ցուրտ է, և քուն են մտնում մինչև գարուն:

***

Խոսքում գոյական, ածական, թվական անունները չկրկնելու համար հաճախ դրանք փոխարինվում են անվան դեր կատարող բառերով, այսինքն՝ դերանուններով։ Այլ կերպ ասած՝ դերանուն են կոչվում այն բառերը, որոնք մատնացույց են անում առարկա, հատկանիշ, քանակ կամ որակ՝ առանց դրանք անվանելու։ Դերանունները հանդես են գալիս իրենց ութ տեսակներով, դրանք են` անձնական, ցուցական, փոխադարձ, հարցական, հարաբերական, անորոշ, որոշյալ և ժխտական:
Անձնական դերանունները գործածվում են անձի անվան փոխարեն: Ունեն երկու թիվ՝ եզակի (ես, դու, նա) և հոգնակի (մենք, դուք, նրանք), երեք դեմք՝ I (ես, մենք), II (դու, դուք), III (նա, նրանք):
Ցուցական դերանունները մատնացույց են անում առարկա կամ հատկանիշ: